Zingende gevangenen en halfnaakte Japanners

10 en 11 maart

Inmiddels zijn we weer terug in eigen land, aan het werk en aan de studie getogen en zijn we dus weer en kleine 10000 km verwijderd van Kaapstad en omgeving. Toch wil ik jullie graag mee terugnemen naar afgelopen donderdag, naar ons bezoek aan Robbeneiland.
Robbeneiland is een eiland van vijf vierkante kilometer, een slordige zeven kilometer voor de kust van Kaapstad. Zo genoemd door de Nederlandse kolonisten, naar zeeleeuwen (robben) die er te vinden waren. Het meest bekend vanwege de gevangenis waar onder anderen Nelson Mandela heeft gezeten. Voor die tijd is het eiland als leprakolonie gebruikt; omdat er nog geen remedie tegen de ziekte bestond, werden lepralijders uit angst voor besmetting naar het eiland gestuurd en daar aan hun lot overgelaten.
We vertrekken ’s ochtends half negen met de boot, en worden na aankomst overgeladen in bussen, samen met zo’n honderd anderen. De rit voert langs een inrichting voor minder bedeelden, langs de grafstenen van de al genoemde lepralijders en langs de steengroeve waar de gevangenen, onder wie Mandela, werkten. Deze groeve wordt ook wel het eerste democratische parlement van Zuid-Afrika genoemd. Omdat de gevangenen ook in de groeve hun behoefte deden, wilden de bewakers liever niet al te dichtbij komen. Zodoende was het de plek voor een rustig gesprek. Het verhaal gaat dat veel van de onderwerpen die daar in de groeve zijn besproken, in de Zuid-Afrikaanse grondwet van na 1994 zijn beland.
Ook komen we langs de privégevangenis van Robert Sobukwe. Deze anti-apartheidsstrijder leidde begin jaren ’60 een protest tegen de Pass Law, die zwarten verplichtte altijd legitimatie bij zich te dragen. Zo niet, dan kregen ze een half jaar gevangenisstraf aan hun broek. Bij dit protest overtraden zoveel mensen opzettelijk de wet, dat de gevangenissen het niet aankonden. Sobukwe werd naar Robbeneiland gestuurd en in complete afzondering opgesloten. Twee keer in twaalf jaar kwam zijn familie over uit Johannesburg; die mochten hem maar een half uur per dag door de week zien. ’s Weekends niet, want dan was er geen bezoekuur.
In de gevangenis zelf worden we rondgeleid door een voormalig gevangene, die helaas wat eloquentie mist. Hierdoor is dit gedeelte van de rondleiding lastiger te volgen, maar de kilte van de gevangenis spreekt behoorlijk voor zich.
Kleine lichtjes aan het eind van de tunnel waren er voor de gevangenen in de vorm van protesten: het jatten van kranten van bewakers – in eerste instantie verboden, daarna oogluikend toegestaan, in de jaren ’80 werd ie voorgelezen door één aangewezen gevangene. Ook werd er van tijd tot tijd geprotesteerd in de vorm van gezang. Ze begonnen allemaal tegelijk; dit hadden ze slim aan elkaar doorgeseind. Al met al is apartheid een zeer verdorven systeem, dat in sommige aspecten lijkt op het naziregime.
De rest van de dag doen we rustig aan, murw van de indrukken, en vrijdag bezoeken we het Kaapschiereiland. Eerst bezoeken we Cape Point, waar het extreem winderig is. Deze kaap is spectaculairder dan Kaap de Goede Hoop, maar is minder bekend omdat het niet het zuidelijkste of zuidwestelijkste punt van Afrika is, maar het zuidoostelijkste puntje van het schiereiland. Er gaat een funicular (een kabeltreintje) naar het verste punt, waar ook een vuurtoren staat. Vanwege de harde wind valt ondergetekende bijna van de Kaap af, maar ik word op tijd vastgehouden door een paar vriendelijke Fransen. Gelukkig maar, anders had ik nu geen stukje kunnen schrijven. We eten sushi bij het restaurant, en gaan daarna naar Kaap de Goede Hoop. Dat is vrij basic, er staat alleen een bordje dat dit het zuidwestelijkste stukje is van het Afrikaanse vasteland. Er is net een bus Japanners uitgeladen. Die nemen uitgebreid de tijd voor foto’s voor het bordje. Eerst moet Japanner A met B, dan A met C, tot en met G, vervolgens moet B met de rest en dan moeten ze nog met zijn drieën en dan met z’n allen. Verschillende poses, blij kijken, armen in de lucht, zwaaien, blote buik (de wind doet zijn werk), bedekte buik, you name it. De rest van ons proberen met diverse armbewegingen duidelijk te maken dat het onze beurt is. De Japanners zwaaien vrolijk terug. Veel indruk lijkt het niet te maken, totdat ze na foto 82 eindelijk tevreden zijn.

Op de weg terug naar Kaapstad komen we nog langs diverse mooie plekjes. De mooiste zijn te vinden langs een recent aangelegde tolweg, langs steile rotswanden en baaien die schitteren in de avondzon. Het zijn de kersen op de taart van onze prachtige reis, en het besef dat het einde echt nabij is dringt tot ons allen door. We eten bij een Belgisch (!) restaurant bij het waterfront van Kaapstad, dat ook een fijne collectie Trappisten in huis blijkt te hebben. Op deze laatste avond is, om ons een lol te doen, de wind gaan liggen. We kunnen dus buiten eten. We nemen het er goed van, en proosten nog maar eens op deze onvergetelijke reis!

Jasper